Kiedy byłam dzieckiem i zaczynałam chorować mama od razu podsuwała mi czosnek ukryty w szklance ciepłego mleka z miodem i masłem. Prawda jest taka, że bardzo tego nie lubiłam… 😀 Jednak dzisiaj, jako dietetyk kliniczny zgadzam się z mamą! 🙂

Zdrowotne właściwości czosnku są bardzo silne. Ma on działanie przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne! Posiada wiele aktywnych związków, które odpowiadają za jego szerokie działanie.

Chcecie dowiedzieć się, jakie zdrowotne właściwości posiada czosnek? Zapraszam do przeczytania całego artykułu o tym jednym z Super Foods! 🙂

Historia wykorzystywania zdrowotnych właściwości czosnku

Lecznicze właściwości czosnku są znane już od tysięcy lat. Zarówno Hipokrates jak i Galen postrzegali czosnek, jako środek leczniczy w dolegliwościach układu pokarmowego i oddechowego.

Dawniej czosnek był popularną substancją antyseptyczną – czyli stosowaną do odkażania ran. Co ciekawe w XVIII wieku, we Francji grabarze pili wino zmieszane ze zmiażdżonym czosnkiem, aby uniknąć zachorowania na zarazy. Działanie lecznicze czosnku wykorzystywano do wzmocnienia żołnierzy w czasie pierwszej i drugiej wojny światowej w obawie przed pojawieniem się gangreny.

Dlaczego właściwości czosnku są tak skuteczne

Czosnek jest dobrym źródłem składników mineralnych, takich jak selen, magnez, wapń, mangan i fosfor. Jest również bardzo dobrym źródłem witaminy C, witamin z grupy B (zwłaszcza witaminy B1).

Za wysoką skuteczność działania czosnku w zwalczaniu chorób i wzmocnieniu organizmu odpowiadają składniki zawierające w swoim składzie siarkę. Świeży, zmiażdżony czosnek wydziela kluczową substancję, którą jest allicyna. Posiada ona silniejsze działanie od niektórych antybiotyków, np. penicyliny czy tetracykliny. Allicyna jest jedną z najsilniejszych substancji powodującą zmniejszenie krzepnięcia krwi.

Przeciwbakteryjne właściwości czosnku zostały potwierdzone za pomocą badań, które dowiodły, że substancje aktywne wchodzące w jego skład niszczą bakterie Helicobacter pylori. Jest to bardzo powszechna bakteria, która między innymi powoduje: stany zapalne, miejscowe owrzodzenia a nawet nowotwóry żołądka. Czosnek niszczy także bakterie odpowiadającą za rozwój gruźlicy (Mycobacterium). Wykorzystywany jest również w walce z groźnym grzybem często atakującym ludzki organizm: Candidą albicans. Zauważono, że w mniejszej dawce, regularnie przyjmowany olejek czosnkowy działa stymulująco na rozwój dobroczynnej mikroflory jelit (a dokładniej na bakterie Lactobacillus).

Czosnek śmiało można nazwać naturalnym antybiotykiem. Wzmacnia i reguluje układ odpornościowy (odporność komórkową), który przeciwdziała pojawieniu się infekcji.

Dodatkowo, czosnek działa przeciwmiażdżycowo. Dzieje się tak, ponieważ hamuje on procesy odkładania lipidów (tłuszczu) w ścianie naczyń krwionośnych. Uważa się również, że czosnek znacznie obniża poziom cholesterolu we krwi. Wykazyje działanie obniżające ciśnienie krwi. Właściwości czosnku zapobiegają powstaniu wielu chorób sercowo-naczyniowych.

W badaniach naukowych zauważono także przeciwnowotworowe działanie czosnku. Dzieje się tak za sprawą aktywnych związków odpowiadających za charakterystyczny smak i zapach czosnku, są nimi: DAS (diallyl sulfide), DADS (diallyl disuflide) i DATS (diallyl trisulfide). Szereg badań potwierdziło, że powyższe siarkowe substancje zawarte w czosnku działają niszcząco na komórki raka jelita grubego. Regularne jedzenie czosnku może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka prostaty i odbytnicy.

Do innych korzystnych właściwości czosnku można zaliczyć: działanie poprawiające trawienie, działanie przeciwtrądzikowe i hamowanie procesu starzenia się.

Grzanki z oliwą i czosnkiem

Jak najlepiej przygotować czosnek, aby zachował swoje drogocenne właściwości?

Sposób przygotowania czosnku jest bardzo ważny! Ogrzewanie, osuszanie, podgrzewanie w kuchence mikrofalowej może znacznie zmniejszyć ilość aktywnych substancji. Najlepiej jest, jeśli czosnek spożywany jest na surowo. Allicyna zostaje aktywowana, gdy surowy czosnek jest żuty, siekany lub gnieciony.

Według niektórych badań – po pozostawieniu w temperaturze pokojowej, przez 10 minut zmiażdżonego, świeżego czosnku zawartość aktywnego enzymu allinazy jest najwyższa. Taki zabieg aktywuje bakteriobójcze właściwości czosnku. Nawet, jeżeli następnie podgrzejemy czosnej w mniejszym stopniu zostanie on zdezaktywowany.

Warto pamiętać również o tym, że nie należy jeść surowego czosnku na pusty żołądek. Istnieją doniesienia, że u osób wrażliwych taki zabieg mógłby spowodować podrażnienie układu pokarmowego, wzdęcia lub zmianę mikroflory bakteryjnej.

Jeżeli zdecydujesz się spożywać czosnek w celu naturalnej antybiotykoterapii, Uniwersytet w Maryland Medical Center zaleca od 2 do 4 ząbków czosnku (600-1200 mg) dziennie. Jednak należy pamiętać, że tak duża jego dawka terapeutyczna działa jak antybiotyk, więc również zabija nasze dobre bakterie! Zaleca się wtedy równoczesne stosowanie probiotyków.

Jak pozbyć się nieprzyjemnego zapachu czosnku

To dosyć łatwe! W większości przypadków wystarcza po zjedzeniu czosnku zjeść świeżą natkę pietruszki, parę listków mięty bądź liści świeżego selera, tymianku.

Czosnek, zioła i przyprawy poprawiające odporność

Jak nie tracić drogocennych właściwości czosnku

Dobrym sposobem, na włączenie czosnku do codziennego menu są zupy i sosy z jego dodatkiem, np. do zupy pomidorowej z bazylią, dodanie zmiażdżonego ząbku czosnku. Doskonałym rozwiązaniem będą również koktajle warzywne, np. tonik z pomidorami, cytryną i czosnkiem, bądź z jarmużem, bazylią, imbirem i czosnkiem. Polecam również tradycyjny syrop na odporność wykonany z miodu, cebuli i zmiażdżonego czosnku. Naprawdę jest wiele sposobów na włączenie tego naturalnego antybiotyku do codziennej diety.

Podsumowanie

Czosnek jest bezpiecznym i skutecznym sposobem na zwalczanie infekcji. Jednak, jeżeli przyjmujesz leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna lub kwas acetylosalicylowy – przed spożyciem czosnku skonsultuj się z lekarzem.

Chociaż czosnek posiada właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze, to nie powinien być stosowany, jako substytut jakichkolwiek leków przepisanych przez lekarza lub jako zamiennik opieki lekarskiej.

dietetyk kliniczny online

mgr Justyna Krzemińska (Lenda)

Poradnia dietetyczna online Just Food Therapy

Źródła:

1. Xiaonan Lu, Derrick R., Barbara A: Antimicrobial effect of diallyl sulphide on Campylobacter jejuni biofilms. J. Antimicrob. Chemother., 2012
2. Hassan ZM, Yaraee R, Zare N,: Immunomodulatory effect of R10 fraction of garlic extract on natural killer activity. Int Immunopharmacol. 2003; 3:1483-1489
3. Jonkers D,: Antibacterial effect of garlic and omeprazole on Helicobacter pylori. J. Antimicrob. Chemother. 1999; 6:837-839
4. Marciniec K, Włodarczyk-Marciniec B,: Przeciwnowotworowe własności czosnku. Post. Fiz. 2008; 2:90-95
5. Kwiecień M, Winiarska-Mieczan A,: Czosnek, jako zioło kształtujące właściwości prozdrowotne. Probl Hig Epidemiol 2011; 4:810-812
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26948845
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25386977