SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego. Objawy, przyczyny i diagnostyka.

Zespół jelita drażliwego (IBS) jest główną przyczyną nieobecności w pracy lub w szkole. Objawy takie jak wzdęcia, biegunki, bóle brzucha, nudności, występujące przewlekle, znacznie obniżają jakość życia pacjentów. Problemy z przewodem pokarmowym leczone są całymi latami i w większości przypadków tylko objawowo. Niestety mało osób wie o tym, że ok 80% pacjentów z rozpoznanym zespołem jelita drażliwego tak naprawdę cierpi na SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego, który można zbadać i wyeliminować! Jeżeli jesteś w grupie osób zmagających się z przewodem pokarmowym, lub znasz kogoś z takim problemem, koniecznie przeczytaj ten artykuł i daj znać w komentarzu czy był dla Ciebie przydatny.

Co to jest SIBO

Tajemniczo brzmiący skrót SIBO pochodzi od angielskich słów Syndrom Intestinal Bacterial Overgrowth. Co po przetłumaczeniu brzmi: zespół rozrostu bakteryjnego. Jak już sama nazwa wskazuje jest to stan spowodowany zbyt dużym rozrostem flory bakteryjnej w jelicie cienkim. Może to być zbyt duża ilość naszych fizjologicznych bakterii i mikroorganizmów lub przerost obcych szczepów.

Jelito cienkie jest przystosowane do trawienia i wchłaniania składników odżywczych, w związku z tym nie potrafi sobie poradzić z obecnością mikroorganizmów, nawet takich, które są mile widziane w jelicie grubym. Niestety w momencie, gdy mikroorganizmy pojawią się w jelicie cienkim i tam się osiedlą pojawia się cały szereg problemów w przewodem pokarmowym. W SIBO, występujące w jelicie cienkim mikroorganizmy, korzystają z jeszcze niestrawionego pożywienia – w szczególności z cukru, węglowodanów złożonych, ze skrobi czy alkoholu. Ze względu na to, że są mikroorganizmami żywymi produkują również swoje metabolity (głównie wodór i metan), które są winowajcami wszystkich problemów.

Rola bakterii jelitowych

Nie zrozumcie, że wszystkie bakterie są złe i powodują choroby. Absolutnie nie! Bakterie, składające się na mikrobiom jelitowy są niezwykle istotne dla naszego zdrowia. Odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, w funkcji tarczycy, zdrowiu kości czy w zdrowiu naszej psychiki. Wiadomo jest, że nasz mikrobiom jelitowy tworzą dziesiątki bilionów mikroorganizmów, które noszą w sobie ponad 3 miliony genów! – Jest to prawie 150 razy więcej materiału genetycznego niż ludzkie geny. Dlatego bardzo ważne jest, aby dbać o odpowiednią ilość i jakość mikroorganizmów, które w nas żyją. ?

Większość bakterii jelitowych powinna znajdować się w jelicie grubym. Pomagają one rozkładać niestrawioną przez nasze enzymy żywność, syntetyzują witaminy i wykorzystują to czego człowiek nie potrafi wykorzystać. Kiedy te na pozór „dobre” bakterie, normalnie występujące w jelicie grubym pojawią się w jelicie cienkim, mówimy o SIBO. Myślę, że doskonale sprawdzi się tutaj powiedzenie: „Co za dużo, to niezdrowo”.

Nasz mikrobiom jelitowy tworzą dziesiątki bilionów mikroorganizmów, które noszą w sobie ponad 3 miliony genów! – Jest to prawie 150 razy więcej materiału genetycznego niż ludzkie geny.

Objawy SIBO

Zanim przystąpi się do diagnostyki SIBO, należy bardzo dokładnie prześledzić swoje, niepokojące objawy. Jak sami zaraz się przekonacie większość z nich pokrywa się z tymi, które powoduje powszechnie rozpoznawany przez lekarzy zespół jelita drażliwego. Jednak pamiętajcie, SIBO jest główną przyczyną IBS. Zauważono, że pozbycie się (eradykacja) bakterii wywołujących SIBO powoduje o 85% zmniejszenie objawów IBS.

Efektem SIBO są niżej wymienione objawy

• Ból brzucha
• Wzdęcia
• Puste odbijania
• Nudności
• Wymioty
• Zgaga
• Zaparcia lub biegunki, może być również postać SIBO przebiegająca z zaparciami i biegunkami
• Częste gazy
• Ciężkość po posiłku
• Stan zapalny śluzówki jelit
• Liczne niedobory żywieniowe: głównie brakuje żelaza co jest początkiem anemii (bardzo często tacy pacjenci pomimo przyjmowania preparatów żelaza przez długi czas nie mogą podnieść poziomu ferrytyny)
• Przewlekłe zmęczenie
• Stan napięcia emocjonalnego, zaburzenia nastroju
• Problemy skórne, wysypki
• Ból mięśni/stawów

SIBO bardzo często występuje przy chorobach

• Choroby autoimmunologiczne: stwardnienie rozsiane (SM), choroby Hashimoto i Gravesa-Basedowa, zespół przewlekłego zmęczenia, cukrzyca insulinozależna, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zespół Sjögrena, bielactwo, zesztywniające zapalenie stawów, polimialgia reumatyczna, łysienie plackowate, sarkoidoza
• Niedoczynność tarczycy
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
• Celiakia
• Fibromialgii
• Trądzik różowaty
• Erozyjne zapalenie przełyku
• Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego
• Twardzina układowa
• Osoby długotrwale zażywające leki na zmniejszenie kwaśności soku żołądkowego (inhibitory pompy protonowej, IPP), po długotrwałej antybiotykoterapii

Przyczyny SIBO

Nasz organizm jest bardzo pracowitą machiną! 😀 Kiedy nasz układ trawienny nie jest zajęty trawieniem i wchłanianiem, rozpoczyna wielkie sprzątanie swojego „podwórka”. Co to oznacza? Jest coś takiego jak migrujący kompleks motoryczny (MMC), są to cykliczne, falujące ruchy rozpoczynające się już w żołądku, następnie przechodzące do jelita cienkiego. Mają one na celu przesunięcie pozostałości z treści pokarmowej w dół w stronę okrężnicy (jelita grubego). Jeżeli z jakiś powodów MMC ulegnie uszkodzeniu jest duże ryzyko, że bakterie występujące w jelicie grubym zaczną zasiedlać jelito cienkie.

Co może temu sprzyjać? Stres, nieprawidłowa dieta, alkohol, nikotyna, zbyt duże ilości wypijanych kaw. Długotrwała antybiotykoterapia, nietolerancje pokarmowe, przewlekłe choroby wpływające na stan przewody pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego-Crohna, zatrucie pokarmowe, pasożyty, zbyt mała kwaśność żołądka.

Jest coś takiego jak migrujący kompleks motoryczny (MMC), są to cykliczne, falujące ruchy rozpoczynające się już w żołądku, następnie przechodzące do jelita cienkiego.

Badania na SIBO

Diagnostyka SIBO bywa bardzo często znacznie utrudniona ze względu na nie specyficzne objawy jak i niestety jeszcze małą świadomość kadry medycznej. Ze względu na to, że zależy nam na zbadaniu jelita cienkiego, ani gastroskopia, ani kolonoskopia czy badanie kału nie będzie w tym przypadku pomocne. Jedynym do tej pory poznanym sposobem na zbadanie odchyleń w ilości bakterii w jelicie cienkim jest test oddechowy wodorowo-metanowy. Swoich pacjentów zawsze kieruję do fundacji Jak Motyl. Link do strony znajdziesz TUTAJ.

Jak przeprowadza się test wodorowo-metanowy

Po nocnym poście doustnie jest przyjmowana laktuloza lub glukoza. Przed nocnym postem pacjent musi przejść na specjalną dietę, w której unika się węglowodanów, które z łatwością fermentują, pozwala to na większą dokładność testu. Próbki oddechu zbierane są w krótkich odstępach czasu zazwyczaj co 20 minut, przez 3 godziny. W tym czasie mierzone są poziomy wydychanych gazów: metanu i wodoru. Wzrost ilości wydychanych gazów potwierdza występowanie zbyt dużej ilości bakterii w jelicie cienkim, które reagują na podany roztwór cukru. Ze względu czy więcej jest wodoru czy metanu, a może obu tych gazu dostosowane jest leczenie farmakologiczne i dieta.

Podsumowanie

Temat zespołu rozrostu bakteryjnego jelit (SIBO) nie jest jeszcze dobrze znany wśród kadry medycznej jak i pacjentów. Mam nadzieje, że po przeczytaniu pierwszej części serii artykułów o SIBO będziecie bardziej świadomie podchodzili do swojego zdrowia i szybciej rozpoczniecie diagnostykę. W tym artykule dowiedzieliście się co to jest SIBO, jak SIBO wpływa na zespół jelita drażliwego (IBS), jakie są objawy rozrostu bakteryjnego jelita i jego przyczyny. W kolejnej części poruszę temat leczenia i terapii żywieniowej przy SIBO. Koniecznie dajcie mi w komentarzu znać czy artykuł był dla Was przydatny!

Pozdrawiam serdecznie,

dietetyk kliniczny online

mgr Justyna Krzemińska (Lenda)

Poradnia dietetyczna online Just Food Therapy

Źródła i przydatna literatura:

1. Roland BC, Lee D, Miller LS.: Obesity increases the risk of small intestinal bacterial overgrowth (SIBO). Neurogastroenterol Motil. 2018 Mar; 30(3)
2. Miazga A, Osiński M, Cichy W.: Current views on the etiopathogenesis, clinical manifestation, diagnostics, treatment and correlation with other nosological entities of SIBO. Adv Med Sci. 2015 Mar; 60(1): 118-24
3. Scarpellini E, Giorgio V, Gabrielli M.: Rifaximin treatment for small intestinal bacterial overgrowth in children with irritable bowel syndrome. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2013 May; 17(10): 1314-20
4. Pimentel M.: Review of rifaximin as treatment for SIBO and IBS. Expert Opin Investig Drugs. 2009 Mar; 18(3): 349-58
5. Lo WK, Chan WW. Proton pump inhibitor use and the risk of small intestinal bacterial overgrowth: a meta-analysis. Clin Gastroenterol Hepatol. 2013; 11(5): 483-490
6. Lombardo L, Foti M, Ruggia O.: Increased Incidence of Small Intestinal Bacterial Overgrowth During Proton Pump Inhibitor Therapy. Clin Gastroentero and Hepato. 2010 June; 8(6): 504-508
7. Riordan SM, Kim R. Bacterial overgrowth as a cause of irritable bowel syndrome. Curr Opin Gastr. 2006; 22(6): 669-673
8. Parrish CR.: Nutritional Consequences of Small Intestinal Bacterial Overgrowth. Nutri Issues In Gastr. 2008; 69: 15-28
9. Edward J. Krajicek, MD.: Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Primary Care Review. Mayo Clin Proc. Dec. 2016; 91(12): 1828-1833
10.  Doświadczenie z pacjentami w poradni dietetycznej online Just Food Therapy, oraz materiały ze studiów medycyny funkcjonalnej na Functional Medicine University