Stres – każdy jest na niego narażony, a chyba niewiele osób zdaje sobie sprawę czym tak naprawdę jest i jakie ma skutki. Pojawiają się dowody potwierdzające tezę, że nasze emocje, postawy życiowe i zachowanie mają pozytywny bądź negatywny wpływ na nasze zdrowie oraz układ odpornościowy. Można śmiało powiedzieć, że stres w dużej mierze zaczyna się w umyśle, a kończy w całym ciele. Jeżeli chcecie poznać jak stres działa na nasz organizm i dlaczego przyczynia się do powstania większości chorób, zapraszam do przeczytania tego artykułu!
Czy warto się denerwować i złościć?
Nie da się stresować jedynie emocjonalnie, nasz organizm będzie musiał poradzić sobie ze skutkami ubocznymi naszych złych emocji i złości. Tak jak wyżej wspomniałam stres w dużej mierze zaczyna się w umyśle, a kończy w całym ciele. To prawda, że stres w odpowiedniej ilości jest motorem do działania i spełnia pozytywne funkcje. Jednak, jeżeli jest zbyt silny, zbyt częsty lub stale nam towarzyszy przynosi działania niepożądane. Dodatkowo stresorem dla organizmu nie są jedynie problemy emocjonalne, lecz także szereg czynników chemicznych czy fizycznych. Wiele chorób jest skutkiem nieodpowiedniego radzenia sobie ze stresem. Można ich śmiało uniknąć, lub chociaż zmniejszyć ryzyko pojawienia się zdając sobie sprawę z rangi działania stresu na nasz organizm.
Jakie czynniki powodują stres?
Sytuacje stresowe w codziennym życiu w większości są kojarzone jedynie z sytuacjami powodującymi zdenerwowanie, niepokój, złość. Jednak gdybyśmy mieli spojrzeć na ten termin z medycznego punku widzenia to można byłoby zauważyć, że stres jest powodowany przez czynniki zarówno psychologiczne jak i fizyczne. Łączy ich jedno – zaburzenie homeostazy (równowagi) organizmu. Należy mieć na uwadze, że stres pociąga za sobą wyrzut aktywnych hormonów, które spełniają w organizmie szereg funkcji. Warto, więc wiedzieć jakie czynniki przyczyniają się do wydzielenia hormonów stresu.
Poniżej przedstawiam czynniki mogące powodować w organizmie stres:
- Wszystkie sytuacje powodujące fizyczne zmęczenie organizmu – intensywny wysiłek fizyczny, ćwiczenia (często w przypadku sportowców), brak snu
- Wszystkie sztuczne, niekorzystne czynniki, związki chemiczne przedostające się do organizmu – alkohol, narkotyki, kofeina, nikotyna, zanieczyszczenia środowiska
- Negatywne reakcje emocjonalne – gniew, strach, smutek, lęki
- Wszystko to, czym żywimy organizm – występujące alergie i nietolerancje pokarmowe, występujące niedobory żywieniowe
- Sytuacje bezpośredniego uszczerbku na zdrowiu – urazy, infekcje, choroby, oparzenia
- Wartości i sytuacja społeczna – ciężkie relacje społeczne, presja środowiska, bezkompromisowe dążenie za karierą, duchowe dopasowanie, religijna duchowość
Jak organizm może reagować na stres?
Intensywny, długotrwały stres powoduje pojawienie się szeregu reakcji. Poniżej wymieniam najczęstsze odpowiedzi organizmu na stres. Oczywiście należy mieć na uwadze, że każdy z nas się różni i może występować inny „zestaw” objawów.
Najczęstsze reakcje na stres:
- Bóle głowy, tzw. Nerwobóle, nawet migreny
- Zwiększenie ciśnienia, tętna
- Zmienienie motoryki przewodu pokarmowego: może pojawić się biegunka, zaparcie, zgaga
- Zwiększona potliwość, zwłaszcza na dłoniach, na czole
- Płytki oddech
- Migreny i bóle głowy związane z napięciem, które zdarzają się regularnie
- Emocjonalne problemy: lęk, depresja, drażliwość, podenerwowanie
- Ciągłe zmęczenie
FIZJOLOGIA STRESU
Kiedyś stres ratował nam życie, obecnie skutecznie je skraca i przyczynia się do pojawienia lub pogłębienia występujących chorób. Dlaczego tak się dzieje? Stres powoduje reakcje organizmu, które powinny pojawiać się w ramach przygotowania organizmu do intensywnej, krótkiej aktywności „walcz albo uciekaj”. W ciągu kilku sekund nadnercza wydzielają dwa hormony: słynną andrenalinę i noradrenalinę. Powodują one szybsze bicie serca, zwiększają metabolizm, zwiększą również koncentrację, rozszerzają źrenice. Jestem pewna, że każdy tego doświadczył. Jest to typowe przygotowanie organizmu do walki lub ucieczki np. przed dzikim zwierzęciem. ? Natomiast, gdy stres trwa dłużej, pobudzony zostaje kolejny system reakcji, w konsekwencji którego wydzielany jest kortyzol. Kortyzol spełnia szereg ważnych funkcji i jest bardzo aktywnym hormonem. Odgrywa on główną rolę w podtrzymaniu działania, które rozpoczęła adrenalina. Co to oznacza? Kortyzol dostarcza organizmowi niezbędnej energii (glukoza) do pozostania w stanie „gotowości”.
Przykładowe działania kortyzolu w organizmie:
- Hamuje użycie związków energetycznych i odżywczych jednocześnie dbając o ich odpowiednią ilość we krwi (zwiększa stężenie glukozy, aminokwasów i kwasów tłuszczowych we krwi)
- Tłumi funkcje immunologiczne i zapalne, sprawia to, że osoby żyjące w silnym stresie mogą z jednej infekcji wchodzić w kolejną (sama tego doświadczyłam)
- Kortyzol blokuje również przekształcenie hormonu tarczycy T4 w bardziej aktywną formę T3, osoby mocno stresujące się mogą mieć objawy niedoczynności tarczycy, nawet gdy wyniki wydają się być prawidłowe!
- Długotrwały stres jest wyjątkowo niekorzystny dla cukrzyków, ponieważ kortyzol zwiększa ilość glukozy we krwi jednocześnie blokując wydzielanie insuliny. Niniejsze działanie kortyzolu jest również bardzo negatywne u osób z insulinoopornością czy zmagających się z nadmiernymi kilogramami
- Niestety w ciele kobiety kortyzol powoduje zwiększenie ilości estrogenów, co jest bardzo negatywne w przypadku kobiet starających się o dziecko, bądź chorujących na endometriozę. U kobiet karmiących przyczynia się do zatrzymania produkcji mleka. Natomiast u kobiet w ciąży może doprowadzić nawet do poronienia. Mało tego kortyzol negatywnie wpływa również na płodność mężczyzn. Pod jego wpływem mężczyźni wytwarzają mniejszą ilość plemników
- Osoby długotrwale narażone na działanie podwyższonego poziomu kortyzolu mają trudności w uczeniu się i problemy z pamięcią
- Stres zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory oraz choroby autoimmunologiczne
- Lęk, który napędzany jest przez kortyzol ma katastrofalny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Wiadomo, że osoby cierpiące na częste ataki lękowe mają większe ryzyko śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych i niewydolności serca w porównaniu do osób bez lęków. Osoby zestresowane częściej doświadczają zawału serca, udarów
- Zmiany metaboliczne, które są wywołane przez kortyzol powodują trudności z redukcją masy ciała
Długotrwale podwyższony kortyzol przyczynia się do powstania zaburzeń na różnych polach naszego organizmu. Często zgłaszają się do mnie pacjenci narażeni bardzo na stres psychiczny, dodatkowo, którzy przez natłok pracy nie dosypiają (już trzy nieprzespane noce powodują w organizmie zwiększenie hormonów stresu). Jak wyżej napisałam stres potrafi jedne reakcje pobudzić, inne przyciszyć. Przewlekły stres nie sprzyja redukcji masy ciała. Wręcz przeciwnie wpływa na zwiększenie ilości odkładanej tkanki tłuszczowej – zwłaszcza tej brzusznej. Swoim pacjentom, zawsze staram się tłumaczyć, żeby nie ignorowali zagrożenia płynącego ze strony przewlekłego stresu. Oprócz zdrowej diety równie ważne jest zadbanie o prawidłowy sen, średnio intensywne ćwiczenia fizyczne i odpowiedni wypoczynek. Wszystkie puzzle tej układanki muszą być na swoim miejscu, aby redukcja masy ciała zachodziła zgodnie z planem, już nie wspominając o terapii żywieniowej w chorobach. Dzięki nauce radzenia sobie ze stresem, którego w dzisiejszych czasach trudno uniknąć, są większe szanse na uregulowanie równowagi hormonalnej, uregulowanie pracy przewodu pokarmowego, wyciszenie stanów zapalnych organizmu. Osiągnięcie celu terapeutycznego, który założyliśmy.
Podsumowanie:
Jak widzicie stres jest niepozornym czynnikiem w dużej mierze ingerującym w nasze zdrowie. W dzisiejszym czasie często nie można go uniknąć. Jesteśmy narażeni na wiele czynników stresogennych – śmieciowe jedzenie, negatywne emocje, hejt, złość w domu i w pracy, zanieczyszczenie środowiska, używki w postaci nikotyny czy alkoholu. Wymieniłam myślę, że podstawowy zestaw stresorów osoby nie dbającej zbytnio o siebie i swoje otoczenie. Jednak, gdy już wiecie jakie czynniki powodują dla naszego organizmu stres weźcie do ręki długopis oraz kartkę, i punkt po punkcie wypiszcie, które czynniki dotyczą Waszego życia. Natomiast obok wypiszcie co możecie zrobić, aby te stresogenne sytuacje/czynniki wykreślić z tej listy. ?
Kiedyś przeczytałam bardzo mądre stwierdzenie odnoszące się do naszego zdrowia. Zdrowie jest jak naczynie, do którego kapią krople. Każdą kroplą są czynniki, które nas otaczają (jedzenie, niedobory żywieniowe, nikotyna, alkohol, brak snu, brak równowagi emocjonalnej, negatywne myśli). Do czasu, kiedy naczynie nie staje się jeszcze pełne jest wszystko w porządku. Jednak gdy zgromadzone przez wiele lat krople powodują wypełnianie się naczynia pojawiają się problemy zdrowotne. Co należy wtedy zrobić? – Nie dolewać dodatkowych kropel negatywnych czynników, uczuć oraz cierpliwie czekać aż te zgromadzone zaczną parować.
Nie załamujcie się dużą ilością czekających zmian, krok po kroczku wprowadzajcie nowe, zdrowsze nawyki. Nie dodawajcie już więcej kropel do naczynia. ?
Koniecznie dajcie mi znać co uważacie o artykule? Czy jest przydatny, czy może zmienił Wasze spostrzeganie stresu?
Macie swoje sprawdzone sposoby na walkę ze stresem?
Kolejny artykuł planuję napisać już na tematy ściśle związane ze stylem życia a walką ze stresem. 🙂
Pozdrawiam serdecznie i zrelaksujcie się dzisiaj!
dietetyk kliniczny online
mgr Justyna Krzemińska (Lenda)
Poradnia dietetyczna online Just Food Therapy
Przydatna Bibliografia:
- Sternberg E., Chrousos G., Wilder R.: The stress response and the regulation of inflammatory disease. Ann Intern Med. 1992; 117(10):854-66.
- Schneiderman N., Ironson G., Siegel S.: STRESS AND HEALTH: Psychological, Behavioral, and Biological Determinants. Annu Rev Clin Psychol. 2005; 1:607–628.
- Brown GW, Bifulco A, Harris T, Bridge L.: Life stress, chronic subclinical symptoms and vulnerability to clinical depression. J. Affect. Disord. 1986; 11:1–19.
- Harvey AG, Jones C, Schmidt DA.: Sleep and posttraumatic stress disorder: a review. Clin. Psychol. Rev. 2003; 23:377–407.
- Grygorczuk A.: Pojęcie stresu w medycynie i psychologii. Psychiatria. 2008; 5: 111-115
- Cohen S., Tyrrell D., Smith A.: Psychological stress and susceptibility to the common cold. N Engl J Med. 1991; 325(9): 606-12.
- Baltrush H., Stangel W., Titze I.: Stress, cancer and immunity. New developments in biopsychosocial and psychoneuroimmunologic research. Acta Neurol. 1991; 13(4): 315-27.
- Lehman C., Rodin J., McEwen B.: Impact od environmental stress on the sxpression of insulin-dependent diabetes mellitus. Behav Neurosci. 1991; 105(2): 241-5.
24 komentarze
Obecnie stres to chyba już choroba cywilizacyjna. Sama zmagałam się z nim przez długi okres czasu i to przez niego choruje teraz na niedoczynność tarczycy 🙁
Niestety tak jest :/ Ale też sami czasami napędzamy się w tym wszystkim… Ta ciągła gonitwa i ciągłe poczucie zdobywania co raz to większych zasobów materialnych i nie tylko… Powiedz Patrycjo, wypracowałaś może jakieś sposoby na radzenie sobie ze stresem? 🙂 Może mogłabyś coś nam polecić? 🙂
To straszne jak wiele osób się stresuje. Ja wiem po osobach bliskich,znajomych, a nawet po sobie jak bardzo stres wyniszcza organizm, niestety.
Niestety jest to prawdą. Za wiele się dzieje dookoła nas i ciężko się w tym odnajdujemy. Jednak warto mieć świadomość zagrożenia jakie niesie za sobą stres. Masz może jakieś sprawdzone techniki relaksacyjne? 🙂 Mogłabyś coś polecić?
Jeszcze rok temu miałam duży problem ze stresem. Do tego stopnia, że zrezygnowałam z pracy. Teraz wiem, że to była najlepsza decyzja jaką mogłam podjąć 🙂
Magda, bardzo się cieszę! Możesz być z siebie dumna! Doskonale wiem jak nieodpowiednia praca i niestety ludzie z pracy mogą dzień po dniu zwiększać nasze wewnętrzne napięcie! :/ Bardzo się cieszę, że już jesteś na odpowiedniej drodze zawodowej 🙂
Jestem „wyznawcą” oddechu 🙂 Każdy świadomy, uważny wdech i wydech pozwala mi rozpuszczać stres – ten sposób nigdy nie zawodzi.
Super! <3 Jest to bardzo cenna technika radzenia sobie ze stresem! Tylko jak nie zapomnieć o niej podczas prawdziwej burzy stresowej? 😀
Stres ma na prawdę ogromny wpływ na nasz organizm. Ale stres towarzyszy nam przez całe życie i ciężko go czasem wyeliminować…
To prawda :/ Sztuką jest całkowite jego wyeliminowanie, jednak znacząco można go ograniczyć 🙂
ponoc rodzice malych dzieci to jedna z bardziej zestresowanych grup-notoryczny brak snu, duze dawki kofeiny, jedzenie w pospiechu, wiele czynnikow stresogennych, brak czasu dla siebie. Sama po sobie widze jak bardzo potrzebna jest rownowaga w zyciu-dobre jedzenie, czas dla siebie, czas dla ulubionej aktywnosci fizycznej….no i zdrowy sen 🙂
Nie mam jeszcze dzieci, ale zdecydowanie się z Tobą zgadzam – rodzicielstwo nie jest łatwą sprawą! 🙂 Jednak jest o tyle pocieszające, że ten cały rodzicielski wysiłek jest podyktowany troską i miłością, które rekompensują zmęczenie <3
Jasne ze nie warto się denerwować bo to nic nie wnosi, ale łatwiej powiedzieć niż wykonać :/
To prawda :/ Nikt od razu nie jest mistrzem, kwestia ciągłej pracy nad sobą i świadomości swoich emocji i ich skutków 🙂
Nie da się żyć kompletnie bez stresu niestety. Naszym zdaniem najlepiej mieć własne hobby, które spowoduje, że będzie można oderwać się od przyziemnych spraw i zrelaksować 🙂
Racja 🙂 Taka nasza mała oaza, do której możemy uciec i znaleźć przyjemność i odpoczynek <3
Ale nieraz jest tak ciężko…
Oj jest 🙂 Niektóre sytuacje ciężko opanować, ale na większość z nich mamy wpływ! 🙂 To jest pocieszające 🙂
Często mi towarzyszy stres. Jednak coraz bardziej zaczynam się pilnować, że nic to nie zmieni i udaje się go opanować, ponieważ wiem, że jest przyczyną wielu problemów ze zdrowiem 🙂
Spirulina poruszyłaś bardzo ważną kwestie, o której w emocjach tak łatwo zapominamy… o pilnowaniu siebie i swoich myśli! <3 Super! Dziękuję za komentarz! 🙂
Niestety żyjemy w czasach, gdy stres jest wszechobecny i trudno go uniknąć, ale warto walczyć z nim i znaleźć każdego dnia choć kilka minut na relaks, bo skutki stresu mogą być opłakane
Dokładnie tak! 🙂 Cieszyć się z małych, codziennych rzeczy! To jest klucz do równowagi 🙂
Opanowanie stresu to wielka sztuka w dzisiejszym świecie. Wydaje mi się nierealne, choć próbuję 🙂
To prawda, jest to bardzo ciężkie… Jednak w głównej mierze zależy od nas samych – jak reagujemy na pewne rzeczy. Czasami warto odpuścić i oszczędzić sobie stresu <3 🙂 Pozdrawiam serdecznie!